De ontwikkeling van het Mapping Hiding Places onderzoeksproject

Dienke Hondius, 24 januari 2022

In 2015 is Dienke Hondius vanuit haar werk als universitair docent en onderzoeker aan de VU, en in haar werk als medewerker internationale educatieve projecten bij het Anne Frank Huis, begonnen met het aanleggen van een verzameling bronnen en gegevens over onderduikplekken waar tijdens de Holocaust Joden, en waar mogelijk ook Roma en Sinti, hebben gezeten, voor kortere en langere tijd. Het onderzoek richt zich op locaties, plekken, op de dimensies van tijd en van ruimte. Samen met VU studenten Geschiedenis en met technische assistentie vanuit onder meer de UBVU en Geoplaza en Spinlab begon ze plekken in en om Amsterdam te onderzoeken, en deze in kaart te brengen. Studenten werken aan het onderzoeksproject mee via opdrachten, papers en soms ook scripties. Zo schreef bijvoorbeeld bachelorstudent Kevin Rolleman een scriptie over de zogenaamde ‘jodenjagers’, een groep die de Kolonne Henneicke werd genoemd van ongeveer veertig mannen die met name in Amsterdam zoveel mogelijk joodse onderduikers probeerden op te sporen. Amerikaanse studenten aan Brandeis University bij Boston werkten mee toen Hondius daar gastdocent was, en eveneens aan Stockton University in New Jersey toen ze daar gastonderzoeker en docent was kon het onderzoek een flinke impuls krijgen. Studenten van Stockton University werkten mee aan het in kaart brengen van joodse onderduikgeschiedenissen uit veel verschillende Europese landen. Helaas maakte de coronacrisis daar een voortijdig einde aan. Ze zet het onderzoek echter in Amsterdam voort via Zoom-interviews met overlevenden wereldwijd, en via opdrachten in gedigitaliseerde collecties aan VU studenten. Vanaf de jaren negentig zijn er indrukwekkende collecties met interviews en ook papieren memoires voor onderzoek beschikbaar gekomen en daarin is nu heel veel onderzoek mogelijk.

Er zijn veel lokale onderzoekers en veel onderzoekers naar individuele en familiegeschiedenissen die waardevolle gegevens bij elkaar brengen. In het vanuit de VU en CLUE+ geleide onderzoeksproject worden deze zeer uiteenlopende data stap voor stap verzameld zodat het inzicht in patronen en trends in de Joodse onderduik kan gaan groeien – zowel wat betreft Nederland en België als verder in Europa.

Vandaag gaat voor het eerst een website van het onderzoeksproject van start, waarin zowel enkele kaarten als enkele verhalen van en over de onderduik worden getoond. Aan elk verhaal is door meerdere mensen meegewerkt, aan sommige verhalen door tientallen mensen. De site heeft ook een mogelijkheid om informatie over een onderduikplek op te sturen.

Bij een bijeenkomst op de Vrije Universiteit ter gelegenheid van Holocaust Memorial Day op maandag 24 januari 2022 heeft professor Mirjam van Praag, voorzitter van het College van Bestuur van de VU, de website in werking gesteld.